'Burmese days'

'In my country not many lights' zegt de Burmese man naast me in het vliegtuig, terwijl hij naar buiten wijst vlak voor de landing in Yangon. Inderdaad, we vliegen al eventjes over land, maar het is gewoon donker op de grond op een paar kleine lichtjes na. Het blijkt hier later met de elektriciteit ook wel gesteld zoals in India: altijd een verrassing. Eenmaal geland is er meteen nog iets opmerkelijks: de taxi heeft z'n stuur rechts zitten (natuurlijk, denk je, dit is ook weer een Britse kolonie geweest), maar ... hij (en het andere verkeer gelukkig ook) rijdt tot mijn verbazing rechts in plaats van links!

Yangon, ook wel Rangoon, tot voor kort de hoofdstad van Myanmar, ook wel Burma, is niet over land te bereiken, vandaar eigenlijk de vlucht. Grote delen van Myanmar zijn niet toegankelijk voor toeristen; het militaire regime houdt niet zo van pottenkijkers. Want ja, dit land is er wel weer een in de categorie dictaturen. Naast het gebruikelijke ontbreken van vrijheid van meningsuiting en objectief nieuws, het in stand houden van armoede en afhankelijkheid van de bevolking, censuur van media en internet (hier kun je zelfs geen yahoo, hotmail, gmail gebruiken), schijnt dwangarbeid hier bijv. ook nog aan de orde van de dag te zijn.

Omdat 'The Lady', wier naam hier beter niet of alleen snel mompelend genoemd wordt (maar ik zit nu in Laos: Aung San Suu Kyi dus), wel redelijk goede PR heeft en de situatie in Burma onder de aandacht heeft gebracht met een internationale boycot als resultaat, is het verder qua isolatie dus wel een beetje zoals Iran: nergens westerse merken te zien (alleen relatief dure Coca-cola die uit Thailand gesmokkeld is), compleet afgesloten van het internationale banknetwerk, dus alleen harde cash mee, dat soort dingen.

Waarom ga je er heen, vraag je je af, maar het land is verder dus echt prachtig! En de mensen zijn blij dat je er bent, begroeten je, lachen veel naar je en als ze Engels kunnen spreken, praten ze met je en willen ze graag horen hoe het in Nederland is. Ook zijn ze vaak blij dat mensen hier komen om zelf te zien hoe het is en dat thuis kunnen vertellen. Ik heb hier denk ik soms wel dezelfde vriendelijkheid en hartelijkheid ervaren die zo kenmerkend was voor het Midden-Oosten en Tibet. Verder is het als niet veel bezocht Zuid-Oost Aziatisch land bijna een soort terugblik in het verleden van deze regio van Azie.

Eerst Yangon dus, de grootste stad en tot voor kort de hoofdstad, want in november 2005 is de hoofdstad verplaatst naar Pyinmana, in bergachtig gebied in the middle of nowhere in Myanmar (redenen zijn duister en varieren van het zijn van een kandidaat voor 'pre-emptive warfare' tot het opvolgen van advies van een astroloog). Yangon begon wel apart, want in eerste instantie had ik zoiets dat Myanmar wel een soort curieuze mix van China en India leek: als Zuidoost-Aziaten lijken de mensen meer Chinees en er is ook veel goed Chinees eten, maar de mannen lopen er allemaal in lange rokken (longyi's) rond zoals in Zuid-India en menigeen kauwt ook datzelfde ranzige betelnut ('paan') waardoor ze altijd met hun mond vol praten, compleet verrotte tanden hebben en het lijkt alsof ze bloed spugen. Er is ook een klein Chinatown en Indiatown midden in het centrum van de stad met veel drukte, dus het was wel heel leuk om gewoon lekker doorheen te lopen en rond te kijken, ook gezellig, want overal eetstalletjes en theeterrasjes.

En de Shwedagon-pagoda natuurlijk als grootste bezienswaardigheid. Een pagoda in de vorm van een klok, zoals alle pagoda's in Myanmar, goudgekleurd, maar met op het plein eromheen nog tientallen andere tempels en een drukte van belang, wat het gewoon wel de mooiste pagoda in het land maakt. Tevens is dit een van de heiligste plaatsen in Myanmar en ik moet zeggen dat de grote hoeveelheid pelgrims die in de schemering in grote groepen om de pagoda heen liepen het een boeddhistische sfeer gaf die ik buiten Tibet nog niet had gezien.

Want boeddhistisch is het. Echt overal in het land staan pagoda's, grote, kleine, oude, nieuwe, als je ergens rondrijdt is er altijd wel een pagoda of wat in het landschap te zien, allemaal in dezelfde typische klokvorm. Ook zijn er veel kloosters (soms heel mooie compleet van teakhout) en lopen er veel monniken rond van alle leeftijden (ook nonnen, maar minder). Naast boeddhisme is hier ook veel animisme en gelooft men hier veel in de zogeheten 'nat', een groep natuurgeesten, die met name voor de dagelijkse noden en vragen aanbeden worden en waar ook veel festivals voor gehouden worden.

Ik had natuurlijk al veel boeddhisme had gezien, maar dit was voor het eerst theravada, orthodoxer dan de mahayana-stroming in Noord-Azie. Waar ik er in China en met name in Tibet (tantrisch) nog wel een sport van maakte om het pantheon van de vele boeddha- en bodhisattva-beelden in de tempels daar te herkennen (je moet toch iets doen als je zo veel tempels ziet), draait het hier alleen maar om de Boeddha zelf. Wat beelden betreft is het dus wel wat eentonig, want bijna in het hele land - op een paar liggende en staande Boeddha's na - is overal hetzelfde Boeddha-beeld te zien, ook bijna altijd in dezelfde houding (voor de kenners: bhumisparsha mudra :) ). Alleen de grootte verschilt altijd aanzienlijk.

De andere grote bezienswaardigheid in het zuiden van het land is ook erg heilig voor de mensen hier: Golden Rock. In Kyaktiyo, waar ik via Bago (vroeger Pegu) heen ging is een kleine pagoda op een 'gouden' rots gezet. Dit is ook wel een van de bekendste bezienswaardigheden van Myanmar (zie foto).

Vervolgens richting het noorden, waar de meeste andere dingen te zien zijn. Eerst naar Kalaw, in de Shan-staat. De Shan zijn een etnische minderheidsgroep in de heuvels van Oost-Myanmar en hier heb ik met drie anderen een trekking gedaan van Kalaw naar Inle Lake. Dat was wel een hoogtepunt, want in drie dagen loop je dan door een erg divers landschap van soms bossen, soms velden en akkers die aan het Franse platteland deden denken, en regelmatig door piepkleine dorpjes van een paar huizen. In een zo'n dorpje hebben we overnacht, na heerlijk en uitgebreid lokaal Burmees/Shan gegeten te hebben en de tweede nacht hebben we zelfs in een groot houten klooster geslapen, waar we 's ochtends om 5 uur wakker werden van het gezang van de kleine monnikjes die daar ook woonden en ons toen een stuk volgden op onze weg, bijzonder! Bij Inle Lake kun je vervolgens heerlijk uitrusten van de trek en een beetje met een bootje het leven rond het water aanschouwen.

De weg naar Kalaw was redelijk slecht geweest en ik had onderweg gedurende de trek een boemeltreintje zien rijden, dus ik wilde wel naar Mandalay met de trein, hoewel dat langer zou duren. Er zouden twee treinen gaan, om 8 uur en 10 uur 's ochtends, vanuit een dorpje 10km verder. Vol goede moed stond ik al om half 7 bij de pick-up (auto) stand te wachten tot er genoeg mensen zouden zijn om te gaan, maar tja, dat gebeurde niet voor half 9, dus ik was te laat voor de eerste trein. Toen ik op het station aankwam, kreeg ik te horen dat de tweede trein vandaag niet ging. Hmmh. Ik had nu m'n zinnen op de trein gezet, dus alsnog met de bus wilde ik niet. Uiteindelijk had de station master wel een goed idee en ben ik eerst nog een dag naar Taunggyi gegaan (weinig te doen, maar wel aardig om even te zien) om de volgende dag een nieuwe poging te doen per trein.

Dat lukte wel. Als buitenlander kun je alleen first class reizen, dus vanuit mijn prima stoel kon ik het zoals verwacht mooie landschap de hele dag aan me voorbij zien glijden. Het treintje schudde en wiebelde wat af, reed heel langzaam, maakte gebruik van switchback-rails (geen bochten, maar vooruit-achteruit zigzaggend en een wissel omzettend de berg af) maar het was wel erg leuk, want we stopten ook vaak op kleine stationnetjes die echt ongeveer als markten fungeerden als de trein er aankwam. Er werd heel wat spul de trein ingetild, je kijkt je ogen uit.

Toen Mandalay, een van de voormalige hoofdsteden met nog meer voormalige hoofdsteden vlak in de buurt. Hier begon het flink warm te worden en enorm stoffig. Mandalay is een stuk kleiner dan Yangon en het is meer een provinciestad eigenlijk, maar mooi om het verschil te zien. Er is verder niet bijzonder veel te zien anders dan wat gebruikelijke pagoda's, maar je kunt er bijv. wel nog zien hoe ze al dat bladgoud maken om op de boeddha-beelden hier te plakken. Hard werk: er wordt met de hand eerst twee uur en daarna nog een keer 5 uur op een blaadje goud gehamerd om het groter en dunner te maken.

Van de oudere voormalige hoofdsteden ben ik alleen nog naar Amarapura en Mingun geweest, waar de U Bein Bridge in Amarapura wel het meest bekend is, dit is de langste teakhouten brug ter wereld, ook gelegen in een mooie omgeving, dus heerlijk om er een namiddag wat rond te lopen.

De Irrawaddy-rivier (een van de grootste rivieren van Azie) stroomt ook door Mandalay en ik ben hier toen met een ferry vertrokken naar Bagan (vroeger Pagan). Dit is zo'n 8 uur op de boot, navigeren tussen de zandbanken door, want het is wel het droge seizoen nu. En dat was wel echt een toeristenferry; ik ben dan ook niet de enige hier, met name in Inle Lake was het best toeristisch te noemen, maar meer tourgroepen dan onafhankelijke reizigers heb ik het idee.

Ik had dan ook gedacht dat het in Bagan, een van de bekendste en indrukwekkendste oude tempelcomplexen van Azie, erg druk zou zijn, maar dat was absoluut niet zo. Het was ook wel het einde van het seizoen, maar ik heb een dag met twee andere Nederlanders op een paardenkar rondgereden en een dag rondgefietst en je kon echt prachtig door het enorme veld van tempels gaan zonder veel andere mensen tegen te komen, wat het vanwege de stilte en leegte om je heen eigenlijk nog imposanter maakte dan het sowieso al was, want historisch gezien is Bagan absoluut het mooiste en interessantste wat er te zien is hier.

Toen was de vraag hoe weer het land te verlaten, want de mogelijkheden zijn dus beperkt. Ik wilde naar Laos maar er is geen officiele grensovergang tussen Myanmar en Laos voor buitenlanders, dus ik moest even via Noord-Thailand. Ik kon natuurlijk direct vliegen naar Thailand, maar in plaats daarvan heb ik een interne vlucht naar Kengtung genomen in het uiterste oosten van Myanmar, dichtbij de Thaise grens. Het gebied tussen Taunggyi, waar ik eerder was, en Kengtung is niet over land te bereizen voor buitenlanders (onrust tussen regeringstroepen en etnische minderheden, veel opiumteelt), dus ik moest vliegen.

Nog twee dagen in Kengtung gebleven, wel weer een heel andere sfeer, al veel meer Thaise en Chinese invloeden qua mensen, maar qua bebouwing juist vrij Europees, best mooi, Brits hill-station-achtig. En vanaf daar richting Tachilek, de Thaise grens. Hier waren zo veel checkpoints dat de driver van de shared taxi waarmee ik ging een formulier met mijn paspoortgegevens in 16-voud (geen grap!) moest hebben om te presenteren aan allerlei officials onderweg.

Toen, na 25 dagen Myanmar, kwam ik de grens over en was ik ineens weer in Thailand, en ja dat lijkt dan gewoon wel Disneyland. Zo modern en hier is en kan weer alles. Ik heb gewoon in Chiang Rai waar ik een dagje was om weer even te pinnen, te internetten en foto's op cd te branden, andijviestamppot met een gehaktbal gegeten, ja zelfs met een kuiltje erin geprakt gevuld met jus, bizar!

Toen ben ik echter meteen doorgegaan naar Laos, waar ik nu alweer een week zit.

Hartelijke groeten weer!

Arnoud.